Szkolenie Transgraniczne dla Nauczycieli

Niecodzienne praktyki w edukacji, czyli lekcje rozpoznawania rzadkich gatunków roślin użytkowych - Szkolenie Transgraniczne dla Nauczycieli w ramach projektu: „Przyrodnicza skarbnica ponad granicami”

 

 

 

Z przyjemnością informujemy, że ruszył kolejny transgraniczny projekt na terenie naszego Podlasia!

 

Data 1 czerwca 2021 r. na długo zapadnie w pamięci naszej, jak i partnerów z Białorusi - w tym dniu rozpoczęliśmy transgraniczny projekt „Przyrodnicza  skarbnica ponad granicami” realizowany w ramach Celu Tematycznego DZIEDZICTWO w Priorytecie 1.2 Promocja i zachowanie dziedzictwa naturalnego, dofinansowanym przez Unię Europejską w ramach Programu Współpracy Transgranicznej EIS Polska-Białoruś-Ukraina 2014-2020.

 

Przedsięwzięcie prowadzimy w licznym partnerstwie - głównymi partnerami po stronie białoruskiej są: Szkoła Średnia nr 3 w Pińsku oraz Lokalny Fundusz Środowiskowy „Rezerwaty Obwodu Brzeskiego”. Beneficjentem wiodącym projektu jest Białowieski Park Narodowy - nasza instytucja jako jedyna z polskiego zespołu partnerskiego zagwarantowała wkład finansowy wymagany przez organ prowadzący.

 

Zgodnie z hasłem projektu, ma on na celu podkreślenie wartości przyrodniczych skarbów i zwrócenie uwagi na fakt, jak łatwo można je bezpowrotnie utracić - na przykład wiele gatunków roślin, które dawniej były pospolite, dziś stały się rzadkie lub wyginęły.

 

Założeniem naszej edukacyjnej inicjatywy jest również podkreślenie emocjonalnej więzi człowieka z roślinami, kultywowanej zwłaszcza w Puszczy Białowieskiej i na Polesiu - czyli na terenie regionów objętych działaniami projektowymi.

 

W projekcie zaplanowaliśmy różnorodne działania edukacyjne. Mają one wpłynąć na poszerzenie wiedzy o roślinach zagrożonych (w tym gatunkach użytkowych) wśród pracowników obszarów chronionych, nauczycieli i uczniów. Ta wiedza ma służyć nie tylko bezpośrednim uczestnikom projektu - oni, już doświadczeni, mają następnie promować dobre praktyki w ochronie przyrody wśród mieszkańców okolic Puszczy Białowieskiej i Polesia jak też turystów odwiedzjących te regiony.

 

Pierwszym działaniem projektowym było Transgraniczne Szkolenie dla Nauczycieli, którego część I zakończyła się 7 lipca br. Uczestniczyli w nim nauczyciele z partnerskich szkół z Hajnówki i Pińska, przedstawiciele obszarów chronionych - Białowieskiego Parku Narodowego i  Lokalnego Funduszu Środowiskowego "Rezerwaty Obwodu Brzeskiego" z Białorusi.

 

W trakcie hybrydowego szkolenia wysłuchaliśmy wykładów botaniczno-etnograficznych oraz obejrzeliśmy filmy o roślinności Puszczy Białowieskiej i Rezerwatów Obwodu Brzeskiego.

 

Pierwsze wystąpienie pn. Cenne i rzadkie składniki szaty roślinnej Puszczy Białowieskiej i jej przedpola w dobie Antropocenu przedstawił Doktor Patryk Czortek. Autor przedstawił „listę czarnych charakterów” - rośliny inwazyjne, o silnych cechach kolonizujących - eliminujące rodzime gatunki, jak również zagrożenia, które ci kolonizatorzy niosą dla naturalnych ekosystemów. Co ciekawe, niektóre z inwazyjnych roślin są gatunkami użytkowymi, na przykład niecierpek drobnokwiatowy (użyteczny z uwagi na liście o właściwościach zielarskich - do produkcji wywarów bakteriobójczych i oczyszczających), czy czeremcha amerykańska o właściwościach kulinarnych - owoce wykorzystywane są do przygotowywania dżemów, soków i nalewek.

 

W trakcie wykładu usłyszeliśmy o łąkach na przedpolu Puszczy chronionych jako natura 2000. oraz o ochronie krajobrazowej w Parku Pałacowym, także o gatunkach dawniej pospolitych, uważanych wyłącznie jako chwasty, obecnie zanikających - na przykład mak, bławatek czy kąkol.

 

W trakcie warsztatów obejrzeliśmy prezentację pn. „Las leczy i żywi; tradycja użytkowania leczniczego i pokarmowego roślin leśnych na Podlasiu”, którą przedstawiła Doktor Ewa Pirożnikow. Kto jeszcze nie był pewnym, ten uwierzył, jak niezwykle ważne było lecznictwo ludowe - było częścią kultury ludowej, zatem obejmowało nie tylko wiedzę, ale również wierzenia. Życie na wsiach w dawnych czasach było niezwykłe ciężkie, a to sprzyjało rozwojowi chorób i ich rozprzestrzenianiu, a choroby leczono najczęściej w domu - na przykład w Puszczy Białowieskiej owoce kaliny były spożywane jako smakołyk i lekarstwo, czarny bez był uniwersalnym lekiem, a do leczenia wielu schorzeń używano jałowiec i brzozę.

 

Tak więc wielkie znaczenie miała wiara w cudowne uzdrowienia i w jak też na przykład cudowną moc drzew, mających zdolność odbierania chorób. Co zaskakujące - ludzie obdarzeni talentem leczenia od Boga, czyli szeptuchy i zielarki, do dziś są szanowane przez miejscowe społeczności. Dzięki wystąpieniu przekonaliśmy się, jak wielkie znaczenie ma rodzima flora w zaciszach domowych kuchni - na przykład niezwykle smaczną potrawą jest zupa z pokrzywy zwyczajnej lub czosnku niedźwiedziego. Natomiast z maliny, kaliny i robinii akacjowej przyrządzano farsz do pierogów.

 

Trzeci dzień szkolenia nasi partnerzy z Białorusi spędzili w Rezerwacie „Sporovsky”, odznaczającym się wyjątkowymi walorami przyrodniczo-kulturowymi, co obiecali pokazać nam ostatniego dnia spotkania poprzez nagrania filmowe.

 

A dla nas ten dzień był wyjątkowy - w terenie! Tę „terenówkę” rozpoczęliśmy w niezwykłym miejscu, w „Ziołowym Zakątku” w Korycinach. W czasie zajęć poznaliśmy najmłodszy w Polsce Ogród Botaniczny, który w tej randze funkcjonuje od 2011r. Nie sposób obejrzeć 2000 gatunków, które występują na tym obszarze, ale mieliśmy wielkie szczęście, gdyż jego założyciel, szef, właściciel, a jednocześnie botanik - Pan Mirosław Angielczyk wskazał najciekawsze i opowiedział o tym szczególnym miejscu. Dowiedzieliśmy się m.in. że szałwia lekarska jest doskonałym lekarstwem na wiele chorób, w tym na układ trawienny, kopytnik w dawnych czasach służył do leczenia alkoholików, lulek jest rośliną o właściwościach narkotycznych, krwiściąg lekarski może zwalczyć gronkowca, a starodub łąkowy (należący do różowatych) cofa zmiany zwyrodnieniowe w stawach, a dawniej był uważany za cudowny lek na wszystko, stąd już 100 lat temu był wyniszczony. Miodownik melisowaty sprzyja gojeniu się trudnych ran, jednocześnie to rzadka chroniona roślina, a nagietek lekarski i rumianek są na co dzień używane w przemyśle kosmetycznym.

 

Spacer ścieżkami Ogrodu Botanicznego nie był końcem naszych przyrodniczych atrakcji - uczestniczyliśmy w warsztatach sporządzania ziołowych herbatek (wiemy już, że są różne ich rodzaje: wzmacniająca, relaksująca, pobudzająca), naturalnych przypraw do potraw (np. do ryb, mięs) i samodzielnego przygotowywania kosmetyków najlepszej jakości, w tym znakomitych peelingów do ciała, na przykład na bazie drogocennego olejku różanego … .

 

Informacje z wykładów jak też praktyki w „Ziołowym Zakątku” są bezcenne z wielu względów – na przykład z uwagi na historyczne uwarunkowania relacji: flora – społeczeństwa. Od zarania dziejów życie człowieka było nierozerwalnie związane z roślinami. Roślinność stanowiła cenne źródło pokarmu a także materiał na odzież, narzędzia, broń i budowę domostw. Co ważne, przez wieki rośliny o właściwościach leczniczych były najważniejszą „bronią” w rękach lekarzy. Mimo szalonego rozwoju chemii i wykorzystania tej nauki w medycynie, nigdy nie zrezygnowano z leków pozyskiwanych z roślin, gdyż nadal stanowią źródło niezastąpionych surowców. Wręcz odwrotnie - obecnie przemysł farmaceutyczny coraz częściej sięga do zasobów naturalnych i roślin leczniczych, zwłaszcza, że leki pozyskane z naturalnych surowców posiadają substancje czynne będące w biologicznej równowadze, co skutkuje ich ograniczonym szkodliwym działaniem i mniejszą skłonnością do gromadzenia się w organizmie.

 

Wiedza na temat roślin jest także ważna dlatego, że najcenniejszą wartością przyrody jest jej bioróżnorodność. Dlatego w końcu, że niektóre gatunki mogą wyginąć, zanim poznamy ich zalety i właściwości, nieraz bardzo nam przydatne…

 

Stąd zaplanowaliśmy – Białowieski Park Narodowy i wszyscy partnerzy, przedsięwzięcie, które pozwoli na zgłębianie tajemnic świata roślin i ludzi żyjących w ich sąsiedztwie.

 

 

 

Więcej informacji o zespole projektowym, partnerach projektu i planowanych działaniach znajdziemy pod adresem:

 

https://www.bpn.com.pl/images/stories/opisy/edukacja/projekt/index.html

 

 

 

Hanna Schmidt

 

 

 

Odpowiedzialność za zawartość tej notatki prasowej leży wyłącznie po stronie Białowieskiego Parku Narodowego i nie może być w żadnym przypadku traktowana jako odzwierciedlenie stanowiska Unii Europejskiej, Instytucji Zarządzającej lub Wspólnego Sekretariatu Technicznego Polska-Białoruś-Ukraina 2014-2020.